सर हेगेनको १९८० को प्रकाशित उक्त किताबको पेज नं. १२३ र ८७ मा सुनुवार जातिलाई गरिएको परिभाषा अनुसार सुनुवार जातिको मूल थलो सुनकोशी नदीको माथिल्लो भागा हो र तिनीहरु आफूलाई उच्चस्तरको कलाकारी सुन कमाउने सुनार र विशिष्ट प्रकारको कारिगरी कामीसँग सम्बन्ध गरेको आशय व्यक्त गरिएको छ ।
उक्त वाक्यले जनजाति खेमाका किराती सुनुवार समुदायलाई ठूलो आघात पुगेको छ । उहाँ भूगर्भशास्त्री भए पनि नेपालको बारेमा विभिन्न विषय तथा समुदायको बारेमा जानकारी राख्ने व्यक्ति हुनुहुन्छ । यहाँ १९५९ देखि ६० सम्म द्यबकष्अ क्गचखभथ म्भउबचतmभलत या ल्भउब िको निर्देशक हुनुहुन्थ्यो । नेपालका लागि दोस्रो सांस्कृतिक राजदूत पनि हुनुहुन्थ्यो । उहाँलाई नेपाल जनताको आँखाको तारा भनेर चिनिन्थ्यो । १९५२ मा उहाँ नेपालका लागि भूगर्भशास्त्रीको रुपमा नियुक्त हुनुहुन्थ्यो । विभिन्न पदमा काम गर्दा नेपालका सबै भागमा घुमिसक्नु भएको हुनुपर्छ । यतिका अनुभव र विद्वान् व्यक्तिबाट यत्रो ठूलो भूल कसरी हुनगयो ? के यो भाषा अनुवादको मात्र गल्ती थियो कि ? स्वीस भाषामा लेखिएको उक्त किताब इहायचम बलम क्ष्द्यज् एगदष्किजष्लन कम्पनीले प्रकाशन गरेको थियो भने अंग्रेजी अनुवाद ब्रिटाएम चाल्सटनले गरेको थियो । यत्रो ठूलो भूललाई केवा भाषा अनुवादको दोष भनेर टार्न मिल्दैन । इतिहासकार प्रेमबहादुर माबोहाङ र बि.ढुंगेलका विचारमा जनजातिका वंश हायु र चेपाङ्ग जाति किराती राजाको १० पुत्रका एक पुत्र सुहा चेपाङ्गको आधुनिक पिढी हुन् भनेका छन् । उक्त विचारलाई इतिहासविद् दुर्गाहाङ याख्खाले सहमत जनाएका छन्
यसै गरी सुनुवार समुदायको बारेमा नेपालकै पाठ्यपुस्तक कक्षा ६ को सामाजिक शिक्षामा पनि सुनुवारलाई सुनको काम गर्ने भनि भ्रामक परिभाषा गरेको छ । यसको विरोध सुनुवार समुदायले सम्बन्धित निकायमा गरिसकेको भएतापनि त्यसका सुधारप्रति कुनै चासो नदेखाएकोले राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमै कही यस जातिको अस्तित्वमाथि भ्रामक त फैलाउने षड्यन्त्र नै हैन भन्ने विचार हुनु स्वभाविक हुन गएको छ । यस्ता कुरालाई सही अर्थमा प्रस्तुत गर्न र सही सूचना प्रदान गर्न सर टोनी हेगेनले पिछडिएका प्रकाशनहरुमा सुधार गरी प्रकाशन गर्नुपर्दथ्यो । तर १९९८ को चौथो प्रकाशनमा पनि त्यो जातिको परिचय नै हटाइदिएको छ र यस भ्रामकलार्य कायमै राखेको छ । यी भूलहरुलाई समयमै प्रतिष्ठित व्यक्तित्वले बोकेका टोनी हेगेनले र नेपालका पाठ्यक्रम पाठ्यपुस्त विकास केन्द्रले समयमै सुधानृ नसकेमा सुनुवार समुदायलगायत सम्पूर्ण जनजाति संगठनले साझा आघात ठानी संयुक्त चुनौती दिने दिन नआउला भन्न सकिन्न ।
Social Buttons